We gebruiken het elke dag, maar wat weten we nu eigenlijk over Wikipedia? Hoe wordt de online encyclopedie gemaakt? Waar wordt al die informatie opgeslagen? Wat zijn eigenlijk de regels?
Ook de Softonic-redactie zit vol met typische Wikipedia-bezoekers: snel even een term opzoeken, de nodige informatie verwerken en weer verder. Of juist op een luie zondag van artikel naar artikel hoppen zodat je na een paar uur alles weet over de witgevlekte glaskikker, de weerextremen in België in 1986 of de treinverbindingen in Schin op Geul.
Tijdens één van die luie zondagen kwamen we terecht bij een Wikipedia-artikel over… Wikipedia zelf. We ontdekten de complexe en fascinerende wereld achter de belangrijkste encyclopedie van deze tijd. De volgende dertig feiten zijn slechts het topje van de kennisijsberg.
1. Het duurt 12 jaar om de gehele Engelse editie uit te lezen
Op het moment van schrijven wordt geschat dat de Engelse editie van Wikipedia zo’n 2,5 miljard woorden beslaat. Lees je zo’n zestien uur per dag aan één stuk door, dan ben je een dozijn jaren verder voor je alles gelezen hebt. Tegen die tijd is de inhoud echter waarschijnlijk alweer verdubbeld…
2. 1900 volumes in 10 kasten
Om de 4,3 miljoen huidige artikelen van de Engelse Wikipedia te publiceren in boekvorm, zouden 1.904 volumes van 25 cm hoog en 5 cm nodig zijn. Dat is het formaat van een volume van de Britannica-encyclopedie, die overigens zelf ‘maar’ 32 volumes dik is.
3. De groei stabiliseert in 2020
Volgens voorspellingen van het statistische team van Wikipedia, gebaseerd op verschillende bestaande datamodellen en omstandigheden (zoals de populariteit van Wikipedia en nieuwe gebeurtenissen) stabiliseert de groei van de online encyclopedie over zeven jaar.
Maandelijkse groei Wikipedia (bron)
4. Slechts 0,015% van de maandelijkse bezoekers draagt een steentje bij
Wikipedia wordt maandelijks bezocht door 500 miljoen mensen, maar slechts ongeveer 75.000 (0.015%) daarvan dragen bij aan de inhoud met meer dan vijf bewerkingen. Nog minder mensen – 11.000 in totaal – bewerken meer dan honderd keer per maand een artikel.
Aantal actieve leden met meer dan vijf bewerkingen per maand (bron)
5. Het is onmogelijk om de inhoud van Wikipedia beschadigen
Op Wikipedia is digitaal vandalisme een bekend probleem, maar de gevolgen zijn minimaal. Een vorige versie van een artikel is snel teruggezet, waardoor de schade nooit permanent is.
Geschiedenis van een Wikipedia-pagina
6. Er is een toplijst van de meest actieve Wikipedia-gebruikers
De meest actieve gebruiker van de Engelse Wikipedia is het lid Dr Blofeld, die tot op heden bijdroeg aan maar liefst 94.673 artikelen. Om überhaupt bij de eerste 3000 van de lijst meest actieve leden aan te sluiten moet je ten minste 166 nieuwe artikelen aanmaken.
7. Er bestaat een ‘officiële’ Wiki-verslaving
We zetten het tussen aanhalingstekens omdat onze bron een door Wikipedianen geschreven artikel is. Maar bij onze Spaanse collega’s is er zowaar een zogenaamde ‘Wikiadicción Test’, die aan de hand van 300 vragen meet hoe verslaafd je bent.
8. Wikipedia heeft meer dan 1.700 ‘robots’ in dienst
Wat een mens kan doen, doet een ‘bot’ effectief en sneller. Deze programmaatjes voeren routinescans uit, zoals de ClueBot die pogingen tot vandalisme detecteert, of CorenSearch die zoekt naar schendingen van auteursrecht.
9. Wikipedianen hebben persoonlijke pagina’s
Elk Wikipedia-lid heeft een profiel, met daarop persoonlijke informatie en een groet aan andere gebruikers. Leden hebben ‘badges’ genaamd User Boxes, waaruit duidelijk wordt wat zij doen en hoe zij zich inzetten voor Wikipedia.
Badges op persoonlijke pagina’s
10. Weg is weg
Zegt een Wikipediaan zijn Wikipedia-schap op, dan kan hij ervoor kiezen al zijn geschreven materiaal te laten verwijderen, of in ieder geval zijn naam van het artikel te laten verdwijnen. Zo laat hij geen spoor achter.
11. Wikipedia blokkeert e-misdadigers
Vandalisme, plagiaat of persoonlijke aanvallen worden niet getolereerd door Wikipedia en gebruikers die zich hieraan schuldig maken worden geblokkeerd. In sommige gevallen leidt dat tot een geforceerde absentie, oftewel een wikibreak.
12. Er is een Wikipedia met alleen foto’s en video’s
…en die heet Wikimedia Commons, één van de officiële projecten van Wikipedia. Het bevat bijna 18 miljoen multimediabestanden (foto’s, video’s en animaties) die vrij te gebruiken zijn. Deelnemen is zo eenvoudig als het uploaden van een zelfgenomen foto.
13. Wikipedia bevat duizenden gratis boeken
Twee van de projecten van de Wikimedia-stichting zijn gewijd aan het verzamelen van gratis boekmateriaal. Wikisource is een online bibliotheek, terwijl het zusterproject Wikibooks je duizenden leerboeken en dergelijke vrij laat bewerken en verbeteren.
14. Er is een ‘eenvoudige’ Engelse versie
Onder de meer dan 286 beschikbare talen van Wikipedia is een speciale simpele variant van de Engelse versie. Deze is geschreven in makkelijk Engels, beperkt tot 2000 woorden en zonder moeilijk jargon.
Kwantummechanica uitleggen met een vocabulaire van 2000 woorden is niet eenvoudig…
15. Wikipedia is geen democratie
Zoals uiteengezet in het artikel ‘Wat Wikpedia NIET is’, is de online encyclopedie niet het resultaat van een democratisch proces. Besluitvorming gebeurt door wat Wikipedianen consensus noemen.
16. Wikipedia gebruikt officiële chat-kanalen
…bijvoorbeeld via IRC. De bekendste is # wikipedia op de Freenode-server (klik hier om er direct naartoe te gaan). Er zijn ook kanalen voor andere talen, zoals # wikipedia-es (Spaans) of # wikipedia-de (Duits).
17. Wikipedianen ontmoeten elkaar regelmatig
Hoewel het elkaar in persoon ontmoeten niet is vereist, worden vaak meetups georganiseerd onder de naam Wikimeets. Ook is er de jaarlijkse conferentie Wikimania en zijn er Wiknics; zomerevenementen waar Wikipedianen verzamelen om te eten en bij te kletsen.
18. Criteria voor beroemdheden
Niet iedereen verdient een artikel op Wikipedia. Dus hanteert Wikipedia een aantal criteria waaraan een persoon moet voldoen. Bijvoorbeeld: hij of zij moet een belangrijke award hebben gekregen of een Top 40-hit moeten hebben gehad.
19. Wikipedia is gebaseerd op het Nupedia-project
Voordat Wikipedia werd opgericht waren de makers druk in de weer met Nupedia, een encyclopedie volgeschreven door experts. Nupedia bestond van maart 2000 tot september 2003. Het was geen ‘wiki’ maar klassieke online encyclopedie.
20. Je kunt Wikipedia downloaden naar je harde schijf
Wil je Wikipedia offline kunnen lezen, dan doe je dit met het programma Kiwix. Kiwix heeft onder andere een zoekmachine en exportmogelijkheden naar PDF en HTML. Lees hier de complete lijst aan features.
21. Sommige items worden verwijderd
Het is zeldzaam, maar het gebeurt. Indien een artikel voldoet aan de criteria voor verwijdering, dan wordt deze verwijderd van Wikipedia. Criteria zijn onder andere plagiaat, vandalisme, spam en geruchten.
22. Een lijst met de meest gelezen artikelen
De gebruiker West.andrew.g onderhoudt een lijst met de 5000 meest bezochte pagina’s op de Engels Wikipedia in de afgelopen zeven dagen. Heel interessant om te zien wat de populairste onderwerpen zijn.
23. Nostalgia Wikipedia
Nostalgia Wikipedia is een alleen-lezen-versie van Wikipedia. Deze wordt getoond in kale tekst, wat doet denken aan het Wikipedia uit de beginjaren. Vooral handig als je een trage internetverbinding hebt of oudere computer.
24. Afbeeldingen bevatten veel informatie
Klik je op een afbeelding, dan zie je dat Wikipedia een hoop informatie bijhoudt over het plaatje: een omschrijving, datum waarop de foto is gemaakt, auteursrecht, licentie en de pagina’s waarop de afbeelding wordt weergegeven. Hetzelfde geldt voor audio- en videobestanden.
25. Alles wordt opgeslagen op meer dan 385 servers
Alle artikelen moeten ergens bewaard worden en dat gebeurt op servers verspreid over Tampa, Amsterdam en Ashburn. Voor alle technische details lees je wikitech.
26. Wikipedia heeft een onofficieel forum
Onder de naam Wikipedia Review is er een forum waar kwesties gerelateerd aan het beheer van Wikipedia en conflicten worden besproken. Deelnemers zijn actieve en voormalige Wikipedianen, geblokkeerde gebruikers en ook bezoekers die nog nooit een artikel hebben geschreven.
27. Je kunt live meeluisteren met Wikipedia
Het project Listen to Wikipedia zet bewerkingsactiviteit om in geluid. Denk aan een tingelende klok bij een toevoeging en strijkinstrumenten wanneer iets wordt verwijderd; alles met een volume naar gelang de grootte van de verandering. Het levert spannende achtergrondmuziek op.
28. Wikipedia houdt zijn eigen records bij
De langste pagina op Wikipedia is de lijst met alle Amerikaanse gemeentes, de pagina waarnaar het meest wordt gelinkt is Sexuality in Ancient Rome en de meest bezochte pagina aller tijden was die van Steve Jobs op de dag van zijn overlijden (7,4 miljoen keer bekeken). Meer records lees je hier.
29. Maak je eigen wiki op Wikipedia
Je hoeft alleen maar de code van MediaWiki te downloaden, de software die gebruikt wordt door Wikipedia op hun servers. Om het te installeren heb je een webserver (Apache of IIS) nodig met PHP en SQL-compliant database. Op je pc doe je dat allemaal met het programma XAMPP .
30. Alternatieven voor Wikipedia
Hoewel niet allen even bekend, zijn er verschillende prima alternatieven van Wikipedia. Ze verschillen stuk voor stuk qua aanpak en zijn daarom des te interessanter om eens te bekijken.
– Scholarpedia: een wiki geschreven door geleerden
– Encyclopaedia Britannica: online versie van de populaire encyclopedie
– Citizendium: een alternatief gecreëerd door Larry Sanger, medeoprichter van Wikipedia
Er zijn natuurlijk nog veel meer online encyclopedieën, maar de meeste gaan over specifieke onderwerpen.
Ben jij Wiki-verslaafd?
